Redaktor Stefan Wilkanowicz, nestor polskich dziennikarzy i publicystów, autor kilku ważnych książek i długoletni redaktor naczelny miesięcznika „Znak”, zmarł 9 lipca 2022 roku.
Był bardzo skromnym człowiekiem, który w najnowszej historii Polski odegrał znaczącą rolę. Szczególnie wyróżnia się jego dzieło propagowania standardów moralnego działania opartego na wartościach chrześcijańskich. W 1957 roku współzakładał Kluby Inteligencji Katolickiej w Warszawie i Krakowie. Przez wiele lat był członkiem i wiceprzewodniczącym Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej oraz przewodniczącym Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holocauście.
W tym wspomnieniu chciałbym podkreślić zasługi Stefana Wilkanowicza w tworzeniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. W czasie prac Komisji Zgromadzenia Narodowego doszło do poważnych kontrowersji dotyczących preambuły Konstytucji. Jako ówczesny prezes Trybunału Konstytucyjnego miałem obowiązek uczestniczenia w posiedzeniach Komisji i mogłem obserwować, jak zaostrzały się spory, które nieomal pogrążyły prace nad projektem. Sytuację uratował w dużym stopniu Stefan Wilkanowicz, który przygotował dokument „Moja prywatna preambuła”, opublikowany później w „Tygodniku Powszechnym”. Jeszcze przed publikacją redaktor Wilkanowicz odwiedził mnie w Katedrze Prawa Karnego UJ, pokazał mi projekt preambuły i zapytał, czy uważam, że byłoby korzystne przedstawić go ówczesnemu przewodniczącemu Komisji Zgromadzenia Narodowego Aleksandrowi Kwaśniewskiemu i członkowi tego Zgromadzenia Tadeuszowi Mazowieckiemu. Moja odpowiedź była jednoznacznie pozytywna, gdyż uważałem, że projekt zawiera myśli niezwykle wartościowe i może doprowadzić do zgody zwaśnionych stron. Na prośbę redaktora przedstawiłem dokument wskazanym wyżej osobom i ta funkcja doręczyciela projektu preambuły Stefana Wilkanowicza była moim wkładem do prac nad Konstytucją. Tadeusz Mazowiecki w niewielkim stopniu projekt ten uzupełnił. Można więc powiedzieć, że preambuła, która stała się częścią Konstytucji, jest autorstwa Stefana Wilkanowicza z udziałem Tadeusza Mazowieckiego.
Papież Benedykt XVI 16 października 2005 roku wręczył Stefanowi Wilkanowiczowi międzynarodową Nagrodę Praw Człowieka im. Jana Pawła II. Był to znaczący fakt, który nie przedostał się do opinii publicznej, mimo że członkami kapituły nagrody byli m.in. laureaci Nobla: biskup Desmond Tutu i Imre Kertes, była prezydent Irlandii i późniejszy wysoki komisarz ds. praw człowieka ONZ Mary Robinson, a także Zbigniew Brzeziński i Władysław Bartoszewski. Skład kapituły dowodzi wielkiej rangi tej nagrody, wywodzącej się z Polski.
Odejście Stefana Wilkanowicza pozbawia wielu z nas istotnego drogowskazu przy rozstrzyganiu dylematów moralnych współczesnego świata.
Andrzej Zoll
Na fotografii Stefan Wilkanowicz w redakcji „Tygodnika Powszechnego”, Kraków, grudzień 2008 r. / FOT. DANUTA WEGIEL/FOTONOVA